Eerst ziek van de borstkanker, daarna van de siliconen

Het verband tussen siliconenborsten en lichamelijke klachten lijkt steeds duidelijker te worden. Onderzoek in Maastricht toont dat al aan. Maar nog niet iedereen is overtuigd. "Ik was eerst ziek van de borstkanker, daarna van de siliconen. Dat is twee keer vette pech.”

Bij Hanne de Bruijn werd zes jaar geleden borstkanker geconstateerd. De vrouw uit Nuth kreeg chemo, haar borst werd geamputeerd en vervangen door een siliconenimplantaat. Het jaar erop werd ze kankervrij verklaard en dacht ze te beginnen aan de rest van haar leven. Maar bijna twee jaar na het implanteren van de kunstborst kreeg ze allerlei klachten. "Kortademigheid, reuma, ernstig droge ogen, vermoeidheid, problemen met concentratie, hoofdpijn, opgezwollen klieren”, somt ze op aan de telefoon vanuit Zeeland, waar ze een paar dagen aan het uitwaaien is. "Mijn huisarts nam me niet serieus. In het ziekenhuis wisten ze niet waar het vandaan kwam. Bij de psycholoog zou ik beter af zijn, kreeg ik daar te horen.” Haar nieuwe huisarts stuurde haar naar professor Jan-Willem Cohen Tervaert, die als internist-immunoloog in de Maastrichtse Reinaertkliniek een speciaal spreekuur heeft voor vrouwen met klachten als gevolg van borstimplantaten. Sinds 2014 heeft hij meer dan tweehonderd vrouwen met een implantaat onderzocht. Bij ruim negentig procent van hen constateerde hij vermoeidheid, klachten in de gewrichten en spieren, droge ogen, vergeetachtigheid, een koortsachtig gevoel en verlammingsverschijnselen die lijken op multiple sclerose.

Asbest

Kortgeleden publiceerden onderzoekers van het Maastricht UMC+ onder leiding van Cohen Tervaert dat vrouwen die klachten krijgen van siliconen vrijwel steeds al deze klachten hebben. De klachten duiden volgens de internist erop dat het afweersysteem zijn best doet om de lichaamsvreemde siliconen op te ruimen. Hij vergelijkt siliconen met asbest. Zolang ze zijn afgeschermd en geïsoleerd, zijn ze onschadelijk. Wie er echter aan wordt blootgesteld nadat ze uit hun omhulsel vrijkomen, kan er ziek van worden. Als siliconen in het lichaam belanden, treedt het afweersysteem in werking, wat kan leiden tot een ontstekingsreactie waardoor een auto-immuunziekte, allergie of zelfs lymfeklierkanker kan ontstaan. De groep van Cohen Tervaert publiceerde een tweede onderzoek, ditmaal na de verwijdering van de implantaten. "Als je de prothese bij iemand met klachten verwijdert, dan blijkt bij zeventig procent verbetering op te treden. Sommigen genezen zelfs volledig. Dat lijkt dus op een oorzakelijk verband tussen de siliconen en klachten,. zegt Cohen Tervaert. Beelden de vrouwen zich dat misschien in? "Nee, we hebben alle publicaties over dit onderwerp nog eens goed bestudeerd en in de vakliteratuur vonden we hetzelfde percentage: zeventig tot tachtig procent van de vrouwen verbeterden na de verwijdering van de prothesen. Dat is verrassend en heel belangrijk. Er bestaat kortom een verband tussen siliconen en klachten én je kunt er wat aan doen”, vat Cohen Tervaert zijn bevindingen samen.

Hersenen

Dat siliconen kunnen lekken en deeltjes kunnen zich in het lichaam verspreiden, wordt onderstreept door de bevindingen van de Nijmeegse onderzoeker Henry Dijkman. In het Radboud UMC heeft hij bij een vrouw aangetoond dat deeltjes van een lekkend implantaat door haar lichaam zijn gaan zwerven en tot in het ruggenmerg en de hersenen zijn terechtgekomen. Het heeft de Maastrichtse arts niet verrast: "Veel patiënten hebben symptomen die erop duiden dat de ziekte in de hersenen zit. Niet verbazingwekkend dus dat daar siliconendeeltjes zijn gevonden. Het probleem was altijd dat de deeltjes niet aangetoond kon worden. We kunnen niet alle vrouwen aan plakjes snijden. Nu is het op een revolutionaire manier gedaan bij een overleden vrouw die haar lichaam aan de wetenschap ter beschikking had gesteld.” Voor Cohen Tervaert staat vast dat siliconenimplantaten tot lichamelijke klachten en kwalen als auto-immuunziektes kunnen leiden. Bij het landelijke Meldpunt Klachten Siliconen zijn inmiddels ruim vierduizend gevallen bekend van vrouwen met siliconenprotheses en medische klachten. Een veelvoud daarvan heeft echter geen klachten over het implantaat. De vraag is daarom: wie krijgt last van de siliconen en wie niet? Cohen Tervaert verwacht in ieder geval dat vrouwen met allergieën en met aanleg voor auto-immuunziektes een verhoogd risico hebben. Nader onderzoek is nodig om hier een duidelijk antwoord op te vinden.

Trends

De Inspectie voor de Gezondheidszorg heeft naar aanleiding van de vele klachten bij het Meldpunt een onderzoek gestart. Voorlopig is dat echter alleen een inventariserend onderzoek naar de aard en hoeveelheid van de klachten bij vrouwen met protheses. De inspectie hoopt vooral klachtenpatronen en trends te ontdekken." De uitkomsten van dit onderzoek kunnen behulpzaam zijn in verder wetenschappelijk onderzoek naar de gevolgen van siliconen.”

Tot die tijd adviseren alle partijen vooral goede voorlichting. De Borstkankervereniging Nederland merkt dat borstkankerpatiënten veel te weinig informatie krijgen over de implantaten en hun risico’s. "Er moet snel goede informatie voor borstkankerpatiënten beschikbaar komen over de risico’s van een borstreconstructie met siliconenimplantaten. Verder vindt de BVN het belangrijk dat vrouwen met klachten serieus worden genomen.” Toch schrijft de BVN op haar site nog steeds dat de implantaten niet kunnen leeglopen. Ook niet bij een scheurtje in het omhulsel. Voor verdere vragen verwijst de vereniging naar de plastische chirurgen en hun vakvereniging (zie kader). Cohen Tervaert wijst er op dat de protheses gaan zweten, poreus kunnen worden en uiteindelijk gaan scheuren en lekken. Hij adviseert vrouwen zonder klachten niets te doen, behalve dat ze niet moeten vergeten dat een implantaat maar tien tot vijftien jaar meegaat. "En wie al klachten heeft, raad ik explantatie en eventueel afweeronderdrukkende geneesmiddelen aan. Wie in een vroeg stadium ingrijpt, kan volledig herstellen.”

Schuldig

Hanne de Bruijn zegt de juiste informatie nooit te hebben gehad. In het ziekenhuis kreeg ik te horen dat een siliconen implantaat de enige mogelijkheid was voor mij. Ik kon niet kiezen, de dood hijgde in mijn nek.